Overprikkeling grootste blokkade bij sporten voor mensen met autisme

Het geluid van piepende sportschoenen in sportzalen, opzwepende harde muziek, flitsende tv-schermen, drukte en sociale verwachtingen kunnen voor mensen met autisme een grote drempel zijn om te gaan sporten. Maar het is een misvatting dat zij niet in beweging willen komen of blijven. “Ga open en eerlijk in gesprek van mens tot mens want vaak zit de oplossing in relatief kleine dingen.”

Door Marjolijn van Spaandonk

Professioneel fotograaf Ivo Ketelaar (1960) heeft het syndroom van Asperger, een vorm van autisme, en heeft de belevingswereld van mensen met autisme in beeld en woord weergegeven in zijn fotoboek ‘Hoe Kijkt Autisme’. Met internationale exposities, lezingen en workshops zoekt hij als ervaringsdeskundige de verbinding op met mensen zonder én met autisme door inzicht te geven en begrip te creëren.

In de struiken
Al op vijfjarige leeftijd komt bij Ivo het besef dat hij anders is. Vooral een voorval tijdens een potje voetballen met kinderen uit de buurt staat hem helder voor de geest. “Terwijl zij achter de bal aan holden richting de goal was ik nog aan het ontdekken hoe het spel eigenlijk werkt. Ik wist niet goed hoe te handelen, waardoor ons team steeds verloor. Mijn vriendje heeft mij toen langs de kant in de struiken gezet, want ze wilden een potje winnen. Dat lukte. Ik werd niet meer in het spel gevraagd en ben maar naar huis gegaan.” Ivo blijft onhandig in sport, wordt bij gym vaak als laatste gekozen of doet uit eigen beweging een stap terug. “Vernedering wordt je compagnon. Je kan niet anders dan het accepteren want het komt steeds op je pad.” Toch wil Ivo graag sporten. Het voetbalspel werd voor hem te grof en hij stapte over op volleybal. “Een jaar heb ik erg goed gespeeld in een fijn team. Daarna veranderde de sfeer en werd ik niet meer geaccepteerd om wie ik ben. Ik blokkeerde. Het mentale welzijn is van invloed op het functioneren in een team en in de sport.”

Geen uitzonderingspositie
Na zijn studie wil Ivo het sporten graag weer oppakken maar het lukte niet om een sport te vinden waarin hij zijn ei kwijt kon, ook niet in volleybal. De organisatorische en sociale processen vormen vaak een blokkade om te gaan sporten. “Mensen met autisme hebben vaak het gevoel dat ze er niet bij mogen horen en binnen een club niet mogen zijn wie ze zijn. Daarbij weerhouden prikkels zoals luide muziek, drukte en flitsende tv-schermen ze ook van sporten. Autisten kunnen zich daar lastig voor afsluiten.” De wil om te sporten is er wel degelijk en vaak zijn blokkades vrij eenvoudig op te lossen. Bijvoorbeeld door een fitnessruimte op toegankelijke tijdstippen prikkelarm te maken, zonder geluid, beperkte drukte en de tv-schermen op één zender. En vaak zijn mensen zónder autisme ook blij met wat meer rust op de sportplek. Om deze doelgroep beter te bereiken en bij sporten te betrekken wil Ivo graag in gesprek gaan met mensen met autisme, maar ook met sportaanbieders en andere organisaties. “De beste remedie om te weten wat er speelt en mensen te activeren is door met ervaringsdeskundigen, groepsbegeleiders, specifieke instanties en mensen met autisme in gesprek te gaan. Ga eerst polderen en bekijk daarna samen om tot bewegen te komen op de meest passende manier. Mensen met autisme willen niet eeuwig in die uitzonderingspositie staan.”

Verbinden in beweging
Het probleem is dat autisme onzichtbaar is en de denk- en handelswijze soms niet past binnen de bestaande structuren. Om mensen met én zonder autisme met elkaar te verbinden, geeft Ivo als ervaringsdeskundige lezingen en organiseert maandelijks wandelingen waarbij bepaalde thema’s, zoals autisme en sport, besproken worden. “Gesprekken verlopen gemakkelijker als je in de buitenlucht in beweging bent. Zo help ik zorgprofessionals en mensen met autisme in beweging én verbinding te komen met elkaar en zichzelf.” Het is zijn missie om zoveel mogelijk mensen te laten zien wat autisme is en hoe je ermee om kunt gaan. “Mensen met autisme zijn bovendien bijzonder creatief in het bedenken van verfrissende oplossingen. Het mooiste wat je kunt doen is om een gesprek van mens tot mens met elkaar aan te gaan en open voor elkaar te staan. Wij zijn net als alle andere mensen, alleen hebben we eerder en intensiever last van dezelfde dingen. Dus; als je het goed doet voor een autist, doe je het goed voor iedereen.”

Wil je meer weten over autisme en sport of het fotoboek ‘Hoe Kijkt Autisme’? Neem dan een kijkje op www.hoekijktautisme.nl of neem contact op met Ivo Ketelaar via telefoonnummer 06-24519184 of stuur een mail naar ivo@ivoketelaar.com